Statenjacht Amsterdam

Eeuwenlang was het vervoer over water in de Lage Landen belangrijker dan het verkeer over land. Boten waren er in diverse soorten en maten. Statenjachten (links) werden door overheidsinstanties gebruikt voor het vervoer van autoriteiten.
Van het persoonlijk leven van Reinier Nooms, de tekenaar van deze schets,  is maar weinig bekend. Zijn leven (1623-1664) speelde zich af in en rond Amsterdam. Als jong matroos leerde hij de schepen en de zee kennen. Van hem hangen tal van schilderijen in het Rijksmuseum te Amsterdam. Nooms beschikte over gedetailleerde gegevens van de scheepvaart en bezat een artistieke aanleg voor het etsen. Elke prent van hem is een kunstwerk op zich.

Emmeloord was sedert 1660 in bezit van Amsterdam en de bestuurders maakten bij herhaling een (snoep)reisje (soms met echtgenoten)naar Schokland. Daar werden ze met veel egards – soms met bloemenkransen – ontvangen. Van het reisje uit 1661 is een verslag bewaard gebleven.
De schrijver vermeldt dat het eiland uit twee delen bestaat: Ens en Emmeloord, slechts van elkaar gescheiden door een sloot. Het laaggelegen land is omringd door een dijkje - als het ware ‘omschanst ’- maar op sommige plaatsen spoelt het water er overheen. Met behulp van duikers wordt bij eb het water weer geloosd. Riet heeft aan de noordwestkant bezit genomen van het verdronken buitendijkse land. Bij stormvloed breekt de kracht van de zee daarop, voordat het dijkje schade oploopt.
Echte wegen zijn er op Schokland niet. Er is slechts een mennepad, dat gedeeltelijk van de huizen naar de kerk loopt en waarover men ook naar de kerk gaat.
De katholieke Emmeloorders vertellen de gasten dat de kerk bouwvallig en ‘ratelscheurig’ is. Ze hebben geen pastoor; af en toe komt de dominee van Ens, Johannes Sanders, preken. Maar die heeft geen toehoorders. Het is hem door de katholieken geraden niet meer te komen.

De Amsterdamse heren konden persoonlijk vaststellen dat de Emmeloorders dus nog steeds katholiek waren. Volgens de toenmalige wetgeving waren overheidsdienaren verplicht om bekeringsmaatregelen te nemen. Uit het verslag blijkt niet dat de Amsterdamse heren iets in die richting gaan ondernemen. Emmeloord zou katholiek blijven tot aan de ontruiming.

Vermeld wordt dat er 45 huizen in Emmeloord staan, waarvan vele door een houten schot in tweeën zijn gedeeld, zodat er twee families in kunnen wonen. Soms dringt het water de huizen binnen en heeft ook de veestapel hinder van de wateroverlast. De koeien staan af en toe tot aan hun onderlijf in het water.

Zie ook het verslag van zo'n reisje in 1792.

www.schoklanddoordeeeuwenheen.nl