Nazaten Jan en Jans Schuurman bezoeken Schokland (2004)

Geluidsbanden van oud-museumbeheerder Dirk Landsman met interviews van de laatste bewoners van Schokland, kantonnier en lichtwachter Jan Schuurman en zijn vrouw Jans, vormden het hoogtepunt van het bezoek van de nazaten van de Schuurmans. De verassing was groot toen bleek dat het slechts om verre nazaten ging.
Evert de Boer is als voorzitter van de Vrienden van Schokland in het bezit van de Schokker erfenis van oud-museumbeheerder Dirk Landsman. De erfenis bevat ondermeer vier geluidsbanden met interviews van Landsman die hij heeft opgenomen met Jan en Jans Schuurman, de laatste bewoners van Schokland. De opnames zijn van 1987 en opgenomen in hun woonplaats Mariënberg. Jan Schuurman was toen 83 jaar oud.
Omdat Evert de Boer in de veronderstelling leefde dat het ging om kinderen van Jan en Jans, heeft hij de derde band eruit gepikt omdat op die band verhaald wordt over de jeugd van de Schuurmans. Maar de verre neven en nichten van de laatste bewoners vinden het ook boeiend om iets te horen over de geschiedenis van hun achter-achter-familie en bij bepaalde anekdotes knikken sommige grijze hoofden heftig mee, als teken van herkenning.
Evert de Boer heeft een samenvatting gemaakt van het interview en draagt dit voor aan de familie Schuurman in het kerkje van Schokland. Het hele levensverhaal van hun oudoom en -tante komt via de vertellingen van Evert de Boer als een film voorbij op het netvlies van de aanwezige Schuurmans.

Visserman

“Jan Schuurman is geboren in Vollenhove. Hij zou net als zijn vader visserman worden. Maar het liep anders. In plaats van de ansjovis en de haring viste hij, nadat bekend werd dat de Zuiderzee zou verdwijnen, naar het baantje van lichtwachter op Schokland. Op voorspraak van Jonkman (handelaar in touw, teer en allerlei visserijbenodigdheden) werd hij aangenomen. Hij had verkering met Jans. Het stel trouwde en ze vertrokken per boot naar Schokland. Ze kwamen in de pastorie van de Middelbuurt te wonen”, vertelt Evert de Boer.
Jan Schuurman was behalve lichtwachter ook kantonnier. Hij hield toezicht op het werk dat er gedaan werd op het eiland. Ook was hij verantwoordelijk voor het controleren van de waterstanden. Toen het droogmalen van de Noordoostpolder in volle gang was en er nog maar een halve meter water stond, zijn Jan, Jans en hun vijf kinderen van het eiland afgegaan.
Op 17 april 1941 vertrok het gezin Schuurman van het voormalig Zuiderzee-eiland Schokland. De reis van de laatste Schoklandbewoners naar de vaste wal was een hele onderneming. Alle bezittingen werden op een boot geladen en ze vertrokken naar Lemmer om door de sluis te gaan. Een kortere route kon niet worden genomen: de Voorstersluis (richting Vollenhove) was nog in aanbouw. Vanuit Lemmer ging het over het IJsselmeer naar Urk en daarna richting Zwolle. En drie dagen na het vertrek van Schokland kwamen ze aan in Mariënberg waar Jan stuwwachter werd.
“Hij had het er in het begin erg moeilijk mee”, resumeert Evert de Boer. “Zijn vrouw Jans was blij dat ze weer onder de mensen was.”
Na afloop van zijn verhaal overhandigt Evert de Boer de foto's en de geluidsband aan Jan Schuurman, wiens vader een volle neef was van de Schokker Jan. De foto's laten een stijf poserend gezin zien, dat ernstig in de lens van de fotograaf blikt. Een andere foto laat Jan als thuiskapper zien, terwijl hij de hoofden van zijn jongens scheert. De mooiste foto is die waarop Jan Schuurman bezig is met het vuurtorenlicht op de zuidpunt van het eiland. Een verre nicht die zich een beetje in de familiegeschiedenis heeft verdiept, vindt de gelijkenis met haar oudste zoon treffend. “Jan was ook een dunne en lange man, net als mijn zoon en ik zie dezelfde trekken in het gezicht.”

Artikel uit De Stentor van 17-4-2004