Nanninga Uiterdijk

Over bezittingen op Emmeloord, de munte, Gerrit Entszoon en toverije

Nog eene bijdrage tot de geschiedenis van Urk en Emmeloord <1>

Rechts: Jurjen Nanninga Uitterdijk (1848-1919), cum laude afgestudeerd in de rechten, was onder meer sedert 1873 archivaris van de gemeente Kampen.

De Hoogleeraar P. O. van der Chijs heeft, in zijn belangrijk werk ‘de Munten der voormalig Heeren en Steden van Overijssel’, een naauwkeurig verslag gegeven van de munten der voormalige graven of heeren van Kuinre. Sedert hebben wy ontdekt, waar de muntplaats zich bevond, namelyk op het eiland Schokland. Het bewys is in een stuk, dat zich op het rijksarchief te 's Gravenhage bevindt, waaruit tevens blijkt, hoe veel grooter dan tegenwoordig het eiland was.
Philips van Bourgondiё verklaart, in eenen bezegelden brief van 17 Maart 1438 „na den lope van onsen houe" dat voor hem gekomen is Evert van Willip, als momber en voogd van jonkvr. Alyt Hermansdochter van Kuynre <1>, die verzocht al zulke leengoederen, als dezelve jonkvr. aangekomen en bestorven waren bij doode Hermans van Kuynre, haren vader, die ze van de grafelijkheid te leen placht te houden.
,,Vooreerst die heerlicheit hoge ende lage van Oirck ende van Emelwairde mitten veruallen, opcomingen, renten ende mit allen anderen hoiren toebehoiren. Item zesse ende dertich stucke lants dair die munte op plach te staen. Item achte ende een half stucke lants gelegen in aernt lokemans lande. Item vier stucke lants die tyse wynkyns plach te bruyken. Item negen stucke lants dair die koyter op plach te wonen. Item elf stucke lants dair wiseman op te sitten plach. Item een en twintich die rabbairt te gebruyken plach. Welck lant voors. al gelegen is op Emelwaird."
Met welke goederen Philips voors. jonkvr. Alijt voors. en hare nakomelingen tot een erfleen beleent, ,,binnen afterzuster kint niet te versterven ende altoes te comen van den outsten opten naesten alsoe wel van wyfhoefde als van manhoefde."
Weshalve de graaf alle inwoners, onderzaten en goede lieden van Urk en Emelwairde gebood, Evert van Wilp als voogd van jonkvr. Alijt van Kuinre te ontvangen en aan te nemen voor hunnen heer.
Den 12 Junij 1476 verklaart Karel van Bourgondië in eenen bezegelden brief, dat jonkvr. Alijt van der Kuynre met Wďllem van Alendorp, haren man en gekozen voogd in deze zaken, hem opgedragen, overgegeven en kwijt gescholden had de voorgen. percelen van leen ten behoeve van Evert Zoudenbalch proost van Maastricht. Weshalve Evert Zoudenbalch op den voet als te voren met de heerlijkheid Urk en Emelwairde en de landen, boven genoemd en gespecificeerd , beleend werd.
Omtrent 1470 zien wij evenwel Gerrit Entszoon, burgemeester van Enkhuizen, in het bezit van Urk en Emmeloord. <2> Het volgende stuk, ook op het rijksarchief, bevat den afloop eener procedure, tot in de hoogste instantie voor den grooten Raad van Mechelen door Evert Zoudenbalch tegen Gerrit Entsz. gevoerd , waarbij deze buiten het bezit gesteld werd. Het is van den volgenden inhoud.

CONFIRMATIE door den grooten Raad van de uitspraak door het hoff van Holland gedaan in zake Gerrit Entz, Ca. Evert Zoudenbalgh, wegens de heerlijkheid van Urk en Emelwaard.

Maximilian ende Marie bij der gracie Gods hertoghen van Oisteriick , van Bourgoingnen, van Lothr., van Brabant, van Stire, van Karinthe, van Carniole, van Limbuerch, van Luxemburch ende van Ghelre, Graven van Vlaendren, van Artois, Van Thijrol, van Bourgoingnen, palatinen van Henegauwe, van Holland, van Zeeland, van Namen ende van Zuijtphen, marchgraven des Helichs rijcx, Heere ende vrauwe van Yriesland, van Salins ende van Mechelen. Allen denghonen, die desen onzen jeghewordegen brief zullen zien, saluut.
Alzo zekeren tijdt leden es, proces ende ghedinghe gheresen es gheweist voor onse lieve ende ghetrauwe den stadhoudere ende lieden van onzer camere van den rade in Holland tusschen heren Evert Zoedembalch, proost van Sente Servaeskerke in onse stad van Mastrich Heesschere tot eender zijde, ende Gerijt Entsz Verweerrer ter andere, op 't guent dat de voors. Heeschere zeijde ende proponeerde hoe dat al wast zo, dat hij ende zijn voiruaderen ghevesticht ende in 't bezit gheset ghesijn gheweist bij den voorvaderen van ons graven ende gravinnen van Holland ende Vriesland, wiens zielen God ghenadich zij, van den eijlande van Orck ende van Emelwaerde, anders ghenoemt Emelort, mitsgaders van die hoghe middele ende laige justicie van denzelven eilande, ende anders mit allen hueren toebehoorten, ghelegen in den lande van Westvriesland, ende dat op desen titel die voors. Heijsschere ende zijn voirsaten voirs. daervan rustelijcke ende vredelijcke ghepossesseert. ende ghebruijct hebben, van also veel ende lange jaren, dat geen memorie ter contrarien en hadde gheweist; ende dairvan ghedaen alle die leen diensten ende servituten, die men dairvan gheaccostumeert ende gheploghen hadde gheweist te doen, zonder dat den voors. Heesschere of zijnen voorvaderen daerinne eenich belet gedaen hadde geweest, niet min onlancx leden 't hadde belieft den voors. Verweerrere onder 't dexel van zekere brieven bij hem subreptivelijcke vercreghen, den voors. Heesschere ende zijnen onderzaten van der voors. heerlichede zekere moijnisse an te doen, ende vuijt zijns zelfs auctoriteit ofghestelt die officiers, die bij den voors. Heesschere ende zijn voorsaten aldaer ghestelt hadden gheweist ende andere in die stede van dien ghestelt, sulck als hem belieft hadde. Ende hadde deselve Verweerrer verboden ende beuolen allen den pachtenaren ende onderzaten van den voors. Heesschere hem niet te betalen van den penninghen, die zij hem sculdich waren ter causen van der voors. heerlicheit, maer dat men die penninghen daervan him geuen soude, ende dat als men zeide om die onderzaten van dien tebet an him te trecken, hadde eenige van dien quytgeschouden den meesten deel van der schult, die zij den voors. Heesschere sehuldich waren, ende 't welke dezelue Verweerrer al ghedaen hadde onder 't dexel van den voors. brieven, die hij vercreghen hadde gheheel ende al subreptivelijcke ende obreptiuelijcke wesende, waeromme dat die voors. Heesschere clachtich comen was an wijlen onzen lieven heere ende scoonvader e ende vadere, te kennen ghevende 't ghuent dat voors. es; waerup ons voors. lieve heere ende scoonvadere ende vadere verleende den voors. Heesschere zekere brieven van commissien, uit crachte van denwelken, naerdat den executeur van dien ghenough gebleken was van 't ghuent dat voors. es, dachuaerde den voors. Verweerrer in den houe van den parlemente, onlancx wesende in onse stede van Mechelen, omme den voors. Heesschere teghen die brieuen van ghifte bij hem vercreghen te zien ontfangh en in oppósicien, ende ooc dezelue te zien wijzen ende verclaren subreptiuelijcke ende obreptivelijcke vercregen ghelijc dat al in 't langhe bij den exploicte van dien blijcken mochte. Nu is waer dat zint den afbrekene van den voors. hove van den parlemente de voors, partiën zijn ghecompareert voor de lieden van onzen grooten rade, dewelke naerdien dat dezelue partien bij hemlieden gehoort zijn gheweist, hadden die gerenvoijeert ende ghesonden voor den voors. van onsen rade in Holland omme aldaer bij den voors. partien te procederen; ende omme dat te doen, zoo hadden denzeluen partien dach beteekent, concluderende mits desen als dat bij sentencie diffinitive die brieuen van octroije, vercreghen bij den voors. Verweerere, roerende voors. heerlicheit van Orck ende van Emelwaerde sculdich souden wesen verclaert te zijne onduechdelijcke ende als subreptiuelijcke en obreptiuelijcke vercreghen ende dat die over zulck wederroupen ende te nijete ghedaen zouden zijn. Ende dat de voors. Verweerrer daervan gheimponeert zoude wesen een ewich verzwighen; ende dat voort dezelve Verweerrer ghecondempneert zoude zijn in alle de scaden ende interesten, die hij ter causen van dien ghehad hadde, ende daertoe in de costen van dier instancien. Waerteghens van weghen des voors. Verweerrers hadde gheandwoort ende gheseit gheweest ter contrarien, hoe dattet belieft hadde wijlen onsen voors. heeren scoonvadere ende vadere him bij zijnen brieuen van octroye in reeompensacien ende remuneratien van veele goede ghetrouwe diensten, die hij him gedaen te geven ende te gonnen twee eijlanden, geheijten Orck ende Emelware, om die bij hem ghebruijct te zijn, gedurende toot zynre wederzegghen, mit allen den proffijten, scout ambochten ende emolumenten daertoe behoorende.
Ende welcke ghifte wij hertoghinne gheconfermeert hebben, ende van nieus him die voors.eijlande ghegheuen, om oick die te ghebruuck also langhe als ons dat ghelieuen zoude. Ende mainten eerde daeromme, dat de voors. brieven bij hem wel ende duechdelic vercreghen hadden gheweest ende over zulck sorteren zouden hoir vul effect. Ende dat die voors. Heesschere gheeondempneert zoude wesen in de costen die de voors. Verweerrer tot dier instantie ghedaen hadde.
Thegens welke antwoorde die voors. Heesschere gherepliquiert hadde, perseuererende in zijnen heesch, ende die conclusien aldaer ghenomen; ende van ghelijcken, zoo hadde ook gheperseuereert de voors. Verweerrer in zijn duplicque bij zijne andwoorde, ende die conclusien aldaer ghenomen, met proposicien ende allegatien bij bede den voors. partien bij monde voortghestelt ende gheproponeert. Finalio de voors. partien also ghehoort bij den lieden van onzer voors, camere van den rade in Holland hadden geordeneert ende gheappointeert, dat diezelue partien tot zekeren daghe, hun daerop beteekent, overgheven zouden alle alzulke advertissementen van rechte memorien, brieven ende munimenten als dair zij hemlieden ende elc bijzondere mede zonden willen behelpen, omme te comen toot hueren intentien ende meeninghen, omme dat ghedaen zijnde, daerup gheappointeert te zijne, also dat behooren zoude tot welken appointemente vulcomen gheweist hadde; ende was al ghesien bij den voors. lieden van onzer camere van den rade in Holland; dewelke bij huerer sentencie ende vonnisse hebben gheseit ende ghewijst, dat met rechte ende goeder redenen die voors. Heesschere hem becroont ende beclaeght hadde, ende dat met onrechte ende quader cause die voors. Verweerrer hem daerteghens geopposeert en gheweert hadde; verclarende daeromme, dat alle alsulcke brieven als de voors. Verweerrer van wijlen onsen voors. heere ende scoonvadere ende vadere, ende ooc van ons hertoghinne vercreghen hadde, roerende die heerlicheit van Orck ende Emelwaert, alias Emelord, onduechdelijck, surreptivelijck ende opreptiuelijck vercreghen; dewelke brieven overznlck zij wederriepen ende te nievten deden, ende imponeerden daervan den voors. Verweerrer silencie ende een eewich zwighen ende mit die voors. brieven niet meer te moghen spreken, condempnerende denzelven Verweerrer in die costen, die de voors. lleesschere in diere instancie ghedaen hadde tot hoerer tauxatien; reseruerende voorts denzelven Heesschere zijne actie up den voors. Verweerrer van den interesten ende scaden bij hem gheheescht, om daervan zijn actie te intenteren ter plaetsen aldaer ende also dat hem goetduncken zoude. Van derwelker senteneie de voors. Verweeirer hem beveelende bij diere ghegreueert zijnde, appelleerde voor ons ende voor onze lieve ende ghetrauwe de lieden van onsen grooten rade voors. bij ons wesende, aldaer de voors. appellant dede dachuaerden den voors. stedehouder ende lieden van onzen rade in Holland, als gheappelleerde tot eenen zekeren daghe ouerleden, ende dede inthimeren den voors. dach den voors. Heesschere tot welken daghe of anderen van dien onderhouden ; naerdien dat van weghen van den voors. appellant was verclaert de grieuen van zijnder appellacien, ende bij veele ende diverssche redenen ende middelen bij hem gheallegiert, concluderende ten fine, als dat hij ontfanghen zijn zoude als appellant, ende gheseijt wel gheappelleert hebbende van der voors. sentencie, ghegheven bij den voors. gheappelleerden. Dewelke sentencie als qualic ende onduechdelic ghegheuen zoude wedergheroupen zijn, ende voor zulck te nijeten ghedaen, ende de voors. eijlanden, daerof questie es, hem toeghewijst, achteruolgende zijne voors. brieuen van octroije, makende heesch van costen; ende dat van weghen van den voors. gheďntimeerde es ghesustineert gheweest ter contrarien, ende bij veelen ende diuersschen redenen ende middelen ooc by hem gheallegiert concluderende partinentelic in materie van appeele, ende dat wel ghewesen was bij den voors. gheappelleerden dewelke huerlieder vonnesse, als wel ende duechdelic ghegheven, zoude sorteren zijn vol effect, makende ooc heesch van costen; consenterende nietmin bij beide de voors. partien dat huerlieder proces ghemaect ende beleedt voor de voors. gheappelleerde, d'welke was proces bij ghescrijfte overghebrocht, ende ontfanghen zoude wesen als proces bij gescrifte, omme dat ouer zulck ghewesen ende ghesleten te zijne an bene vel male. Dewelke partien also ghehoort zijnde in onsen voors. grooten rade, 't proces van denzelven partien was ontfanghen als proces bij gescrifte, omme dat voor zulck te wijsene ende te visenterene an bene vel male; ordonnerende voorts den voors. appellant ’t voors. proces ouer te doen bringhene in den handen van den greffe van onsen voors. grooten rade binnen zekeren daghe ouerleden, omme dat ghedaen zijnde, den voors. partien recht daerup ghedaen te zijne alsoo ’t behooren zoude d'welke also ghedaen gheweest is; ende zint ter tijdt de voors. partien, comparerende in onsen voors. grooten raed, hebben versocht hierup hemlieden recht ghedaen te zijne. Wij doen te wetene, dat ghesien in onsen voors. grooten rade 't proces van den voorn. partien, eade al 't ghuent, dat bjj dien blijcken mochte, ende gheconsidereert ende overghemerct al 't ghuent, dat tot deser materie dienende was mit rijpper deliberatie van rade, hebben mit deser onse sententie ende ouer recht gheseit ende ghewijst, segghen ende wijsen, dat wel ghewesen es gheweest bij den voors. lieden van onzer camere van den rade in Holland, ende qualic gheappelleert bij den voors. Gerit Entsz. appellant, condempnerende dairomme den voors. appellant in de boete van der voors. onduechdelijcker appellacie, ende iu de costen, de tauxatie van den t’ onswaert ghereserueert. In oorcondscepe van desen, so hebben wij hieran ghedaen hanghen onzen zeghel. Ghegheven in onse stede van Ghend, den XVIIen dach van Sporkele, in ’t jaer ons ons heeren duusent IIIIe zeven ende tseuentich.

(Op de plique stond:)
Bij mijnen heere den hertoghe ende mijnre vrauwe de hertoghinne ter relacie van den raede. (Geteekend)
M. de Coninck
Afhangens zegel in rode wasch

De heerlijkheid bleef in het bezit van Evert Zoudenbalch tot 1495, toen Maximiliaan R. K. bij bezegelden brief van 2 Junij verklaarde, dat Evert Zoudenbalch, kanonik en thesaurier ten Dom te Utrecht, ten behoeve van Evert Zoudenbalch, zijn broeders zoon, opdragt gedaan had van de perceelen van leen, als hij tot hiertoe van de grafelijkheid had te leen gehad „ t.w. de heerlijkheit hoge ende lage van Orck en van Emelwairde mitten vervallen, opcomingen ende renten enz. als boven."
Blijkens stukken in het archief van het Hof van Gelderland <3> was Gerrit Zoudenbalch in 1568 heer van Urk en Emmeloord. Hij huwde in dat jaar met Barbara, dochter van Anthonis van Abcoude van Marthen, heer van Essenstein, ridder enz. Hunne huwelijksvoorwaarden zijn van 21 Julij van dat jaar. Koning Philips gaf hun, bij bezegelden brief van 30 April 1569, vrijheid om over al hunne goederen, zoo wel van leenen als van eigen goed, te disponeren ten voordeele van kinderen, vrienden, magen of anderen zooals het hun gelieven zoude, — Bij testamentaire dispositie van 3 Julij 1588 (ook nog voorhanden) bepaalde Gerrit Zoudenbalch , dat zijne huisvrouw na zijn overlijden in al zijne achtergelatene goederen boelhoudster zoude blijven haar leven lang, zonder dat jonkheer Johan Zoudenbalch en juffrouw Anna Zoudenbalch, hun beider kinderen, eenige overlevering van goederen zouden mogen eischen, maar dat zij tevreden moesten zijn met hetgeen haar gelieven zoude, onder deze kinderen te distribueren, tot onderhouding van eenen wettelijken en eerlijken staat, hetzij bij huwelijken of anders. Hij komt in 1598 nog in leven voor; in 1600 bij den jaarlijkschen verkoop der tienden te Maarssen, waarvan de helft aan de heeren van Oud-Munster behoorde, wordt Barbara van Essenstein zijne douairičre genoemd. Zij leefde nog in het jaar 1613 te ’s Hertogenbosch.
Gedurende den tijd van hun bezit was de heerlijkheid in eenen toestand van verval. Den 7 Junij 1588 n. st. beloofden schout, burgemeesters, schepenen en raad van Emmeloord (waarvan niet één zijnen naam schrijven konde blijkens het daarvan opgestelde instrument) hun gewoon jaarlijksch schot <4> van dertig gulden vier stuivers, tien jaren lang met twintig gulden te zullen verhoogen; en zulks uit aanmerking dat hun landsheer, in deze bedroefde troebele jaren, veel moeite en onkosten gehad had, om de arme inwoners te bevrijden van zekere exorbitante exactiёn en impositiën, die hun door die van Overijssel waren opgelegd, die zij onmogelijk, zonder verlaten van het eiland, hadden kunnen dragen en dat niet alleen in het afdoen van de voors. lasten met verschot van penningen , maar dat hij ook om vrienden voor hen te maken veel besteed had! Zij hadden dit dadelijk moeten vergoeden, maar hun sobere staat liet dit niet toe. Mogt het dorp of eiland wegens dezen krijg niet door hen bewoond worden, dan zouden zij die twintig gulden op dat jaar niet betalen, maar het zoude verhaald worden op volgende jaren, wanneer zij daar weder mogten wonen; enz. Op denzelfden dag werd, ook te Enkhuizen, een gelijkluidend stuk opgemaakt, waarbij de regering van Urk beloofde, het jaarlijksche schot van tachtig gulden, om dezelfde redenen, met twintig gulden gedurende tien jaren te zullen verhoogen , en bovendien twintig gulden in gereed geld betaalde. Het zal van elders moeten blijken, hoe de heerlijkheid na den dood van vrouw Barbara aan andere bezitters gekomen is. — Als een curiositeit deelen wij nog het volgende stuk mede.

„Wij Barbara van Essenstein vrou duwagiere van Urck en Emmeloort en van die weerdt buyten Vtrecht, doen kondt dat also by de gerechte en die gemeente van onse heerlickheijt van Emmeloort voors. verscheide clachten, seeckeren tyt geduyrende, so by seyntbrieven als by monde aen ons gekomen syn van diverse schade, afsterven en crenckten die dikwijls onder der huer gemeente syn gebuerende aen menschen, beesten en suijvel, twelck sij inwooneren alle gelijck houdende sijn\ op die vervloickte handel der touerije, aengesien dieselfde schaden niet doir natuijrlicke consten der Medicinen, mair als touerije (so sij seggen) alleen gecureert kunnen worden, dairom aen ons seer ernstelick versouckende en biddende, dat wij tot het selue (voor so veel ons moegelick) souden willen soucken remedie, so ist, om onse goede onderdanen hier inne t' assisteren en te belieuen en na te komen van Goedts wegen 't gene ons is opgeleyt, dat wy gecommitteerd hebben onsen neue Johan van Renesse Deken St. Jans T'utrecht hem ter plaetse voirs. te willen informeren op de gelegenheit van dese clacht, en nadat hij ons heeft vertoont, hier op gehoirt en geexamineert te hebben verscheiden personen, die schade geleden hadden en si luden 't selfde gissende waren op die persoon van ene Alidt Dirks. principalick, en voorts op hair dochter Cathrijn en dan onse gecommitteerde geoirsaickt wesende hem 't informeren op die faem van voirs. vroupersonen moeder en dochter, heeft hij alle die ingesetenen van manspersonen tot een groot getal sonder iemants te vergeten op dese gehoirt en beuonden dat sy alle gelijck die suspitie hebben op die voirs. Alidt Dircksd., ouermits die opgeuoet was bij personen van touerije gecauseert, en voorts, oick het vermoeden hebben op die dochter voirs., sonder nochtans dat dair iemants was int particulier die enighe van hair wilde anseggen enich feijt van touerije met d' een manier of d' ander, iuijst so offte so, gedaen te hebben — is dairom, om onse onderdanen in ruste te houden en dat wij van dese mochten worden ontledicht en die personen voirs. vuijt deze fame mochten komen en in stilte, so es behoirt, leuen, wij met die van onsen raetsvrunden geurdiniert hebben, dat die voirs. Alidt Dirks van het voirs. eilant ouer zee soude vertrecken, na vermoegen seeckere contract dair op gemaickt gisteren; mair so die voirs. Alidt Dircks om ons en die gemeente hair gebuijren hier in te belieuen besorcht is, van henluden te meer geacht soude worden als bevlocht sijnde met die duvelsche vervloickte conste der touerije en hair selfs schuldich kennende vertrocken soude wesen, ons oetmoedelick biddende hierinne te vorsien, is dairouer dat wij wel scherpelick beuelen onsen schout Jacop Dircksz. dat hij, binnen den tijt van tien daghen na die ontvang van dese, verdachvairt alle d' ingesetenen van Emmeloirt voor die gerechte aldair en afvragen of dair iemants is, die mit reden en goet bewijs wil anseggen Alidt Dircks ofte iemants van hair kijnderen dat sij hem souden behelpen mit touerije en waer en hoe dat iemants van hemlude sulx soude (dat Godt verhulde) hebben gedaen, en indien niemants en compareert, so ist dat wij van onsen onderdanen en ingesetenen aldair hierna verbieden wel scherpelick die persoon van Alidt Dircksd. ofte enighe van hare kijnderen voors. van touerye te diffameren ten sij d'selue het clairlick bewijst en dat hem niemanth en vermete te seggen dat sij als besmet van te kunnen toueren van het eilant is vertrocken, op pene, so dikwils iemants sulx kan ouertuijcht worden geseijt te hebben, verbueren sal tsestich goltg, een derden deel voor ons, een ander derden deel voor d' armen aldair en het derde voir Alidt ofte de haren als geiniurijeert synde, en om dat igelick dit mach weten en geen ignorantien pretenderen, gebieden wij onsen schout dit in kerck te sullen doen verkondigen den eersten sonnendach; sonder preiudici nochtans, in geual wij namails die voirs. personen met starcker bewijs beuinden (dat wij hopen neen) schuldich, ons uersien dair inne te sullen hebben, als wij na rechten sullen behoren ten eijnde onse goede onderdanen vredelick en gerust en van sulcken scrickelijken handel der touerije en vervloickte menschen bevrijt moegen wonen, dairtoe die goedertierne here Godt verlenen wil sijn hulp en segen.
Aldus gedaen den lesten July ao. XVIC en seven.

Noten:

1. Overijsselsche Almanak 1853, bl. 17.
2. Overijsselsche Almanak 1847 bl. 281.
3. Nijhoff, Bijdragen tot de geschiedenis van het voormalig hof van Gelderland, opgemaakt uit zijn oud archief en andere onuitgegeven stukken. X., bl. 118.
4. Redactie: Schot of omslag: het te betalen aandeel in de lasten.

Uit: J. Nanninga Uitterdijk, Nog eene bijdrage tot de geschiedenis van Urk en Emmeloord. In: Overijsselsche Almanak, 1854, pag. 226-243.

Informatie over J. Nanninga Uiterdijk: http://www.wieiswieinoverijssel.nl/zoekresultaten/p2/229-j-nanninga-uitterdijk

www.schoklanddoordeeeuwenheen.nl